Ön Otorizasyon
Ön otorizasyon, bir kredi kartı veya banka kartı işleminin, işlem tutarının kart sahibinin hesabında bloke edilmesi işlemidir. Bu işlem, özellikle otel rezervasyonları, araç kiralama, benzin istasyonları ve online alışveriş gibi durumlarda yaygın olarak kullanılır. Amaç, satıcının (işletmenin) gelecekteki bir ödemeyi garanti altına alması ve müşterinin hesabında yeterli bakiyenin bulunmasını sağlamaktır.
İşleyiş Mekanizması
- Talep: Müşteri bir mal veya hizmet satın almak istediğinde, satıcı bankası aracılığıyla müşterinin bankasına (kartı veren banka) bir ön otorizasyon talebi gönderir.
- Onay: Müşterinin bankası, kart hesabını kontrol eder ve talep edilen tutarın kullanılabilir limit dahilinde olup olmadığını değerlendirir. Eğer yeterli bakiye veya limit varsa, banka tutarı bloke eder ve satıcıya onay verir.
- Bloke: Belirlenen tutar, müşterinin hesabında "bekleyen" veya "bloke edilmiş" olarak görünür. Bu tutar, müşteri tarafından kullanılamaz, ancak henüz satıcının hesabına aktarılmaz.
- Tamamlama: Satış işlemi tamamlandığında (örneğin, müşteri otelden çıktığında, aracı iade ettiğinde veya siparişi teslim aldığında), satıcı bankası, önceden bloke edilen tutarı çekmek için bir tamamlama talebi gönderir.
- Ödeme: Müşterinin bankası, bloke edilmiş tutarı satıcının hesabına aktarır ve işlem tamamlanır.
Ön Otorizasyonun Avantajları
- Satıcılar için:
- Ödeme garantisi sağlar. Müşterinin hesabında yeterli bakiye olduğundan emin olunur.
- Dolandırıcılık riskini azaltır.
- İptal veya iade durumlarında kolaylık sağlar.
- Müşteriler için:
- Özellikle yüksek tutarlı işlemlerde kolaylık sağlar (örneğin, otel konaklaması).
- Kart bilgilerinin her seferinde tekrar girilmesine gerek kalmaz.
Ön Otorizasyonun Dezavantajları
- Müşteriler için:
- Hesaptaki kullanılabilir bakiyeyi azaltır.
- Bloke edilen tutarın serbest bırakılması bazen zaman alabilir (bankadan bankaya değişir).
- İşlem iptal edilse bile, blokenin kalkması gecikebilir.
- Satıcılar için:
- Yanlış tutarda ön otorizasyon alınması durumunda sorunlar yaşanabilir.
- Tamamlama işleminin zamanında yapılmaması durumunda bloke edilen tutar serbest kalabilir.
Kullanım Alanları
- Otel Rezervasyonları: Otel, müşterinin konaklama ücretini garanti altına almak için ön otorizasyon kullanır. Müşteri otelden çıkış yaptığında, kesin ücret belirlenir ve bloke edilen tutar bu doğrultuda güncellenir.
- Araç Kiralama: Araç kiralama şirketleri, olası hasar veya ek ücretleri karşılamak için ön otorizasyon uygular. Araç iade edildiğinde, nihai ücret belirlenir ve bloke edilen tutar buna göre ayarlanır.
- Benzin İstasyonları: Pompalarda self-servis ödeme yaparken, genellikle ön otorizasyon uygulanır. Yakıt alımından sonra, gerçek tutar karttan çekilir ve bloke edilen fazla tutar serbest bırakılır.
- Online Alışveriş: Bazı online perakendeciler, özellikle siparişin gönderilmesi uzun sürdüğünde (örneğin, ön siparişler), ön otorizasyon kullanır.
- Restoranlar: Özellikle bahşiş bırakma durumunda, restoranda ödeme yaparken ön otorizasyon uygulanabilir. Bahşiş eklendikten sonra nihai tutar çekilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tutar: Ön otorizasyon tutarı, beklenen nihai tutarı aşmamalıdır.
- Süre: Bloke edilen tutarın serbest bırakılma süresi bankadan bankaya değişebilir. Genellikle birkaç gün içinde otomatik olarak serbest bırakılır, ancak bazı durumlarda bir haftayı geçebilir.
- İptal: İşlem iptal edildiğinde, satıcının bloke edilen tutarı derhal serbest bırakması önemlidir.
- Takip: Müşteriler, hesap hareketlerini düzenli olarak kontrol etmeli ve herhangi bir yanlışlık durumunda bankalarıyla iletişime geçmelidir.
Yasal Düzenlemeler
Ön otorizasyon uygulamaları, ülkeden ülkeye değişen yasal düzenlemelere tabidir. Tüketici haklarını korumak amacıyla, bazı ülkelerde ön otorizasyon tutarı ve süresi sınırlanmıştır. Tüketici Hakları konusunda bilgi almak önemlidir. Ayrıca kart sağlayıcı şirketlerin (örneğin, Visa, Mastercard) kendi kuralları da mevcuttur.
Alternatifler
- Depozito: Bazı işletmeler, ön otorizasyon yerine nakit veya banka kartıyla depozito almayı tercih edebilir.
- Ön Ödeme: Müşteri, hizmeti kullanmadan önce ödeme yapabilir.
Sonuç
Ön otorizasyon, hem satıcılar hem de müşteriler için faydalı bir araç olabilir. Ancak, dikkatli kullanılmalı ve ilgili yasal düzenlemelere uyulmalıdır. Müşterilerin haklarını bilmesi ve hesap hareketlerini düzenli olarak kontrol etmesi, olası sorunların önüne geçmek için önemlidir.